Nhà 3 gian nên hiên nhà tôi cũng được chia thành 3 khu vực. Ở giữa, cha đặt bộ bàn nước để ngồi chơi hoặc tiếp khách. Cái “phòng khách” ấy được chắn trước bằng một tấm phên tre đan (được gọi là “phên cáo”) như tấm bình phong để che bớt mưa nắng. Chỉ che bớt nắng mưa là bởi, phên đan thưa nên gió với ánh sáng nhẹ vẫn lọt vào đủ để người ngồi chơi nghe thoáng mát mùa hè, sáng sủa, ấm áp mùa đông. Giờ nhắc lại chuyện xưa mới nghĩ ra, chứ hồi nhỏ ấy là chỗ dành cho cha tiếp khách, bàn chuyện người lớn, con nít chúng tôi không dám tới.
Không chỉ con cái, ngay cả mẹ cũng ít “ngồi bàn”, trừ khi có việc quan trọng. Mẹ thích trải chiếu gian bên, thoải mái ngồi bệt duỗi chân, lưng dựa tường hơn. Ấy là lúc mẹ cần vá may, trò chuyện với các bà, các cô hàng xóm đến chơi hay đơn giản chỉ muốn hóng mát, bắt chấy chải đầu hoặc kể chuyện cổ tích cho mấy đứa con. Cơm ăn ngày 3 bữa, mẹ cũng dọn ra hiên. Những bữa cơm đầm ấm bên hiên nhà mâm đặt giữa, nồi xoong dồn phía trước. Phía đầu nồi, mẹ ngồi xới cơm, gắp cá, múc canh. Cha ngồi đối diện phụ mẹ. Vị trí còn lại quanh mâm chừa phần các con. Con mực nằm vòng ngoài cách một quãng xa, mõm kê lên 2 chân trước mắt lim dim. Thấy vậy đừng tưởng cu cậu ngủ quên, chỉ cần một cục xương lia ra mực ta đã thoắt cái chồm dậy, ngoạm chạy biến ra sân.
| |
Minh họa: Huyền Trang |
Ngày nóng bức, manh chiếu của mẹ càng được trải ra hiên nhiều hơn. Những buổi trưa đứng gió, mấy mẹ con ngả lưng ở hiên quạt mo quạt phạch phạch trong khi cha ngả người đung đưa trên chiếc võng treo giữa 2 thân cột. Đêm thì khỏi nói, sau bữa cơm chiều, hiên sẽ trở thành nơi tập trung trò chuyện của người lớn, nơi vui đùa của trẻ con. Khí mát trời đêm phẩy nhẹ vào hiên, xua đi cái oi ả sót lại của ngày. Tôi mê nhất những đêm trăng trải chiếu hiên nhà nằm ngắm trăng rồi nghe mẹ kể chuyện. Mẹ tôi thuộc rất nhiều chuyện đời xưa. Chuyện kể của mẹ cứ liên miên chắp nối nhiều đêm, “trường thiên” không kém câu chuyện của nàng Scheherazade trong “Nghìn lẻ một đêm”. Vậy nên, nghe xong đêm này hôm sau lại háo hức mong cho… trời mau tối để nghe tiếp phần sau! Nghe lâu thành thuộc và cái “kiến văn cổ tích” từ mái hiên ngôi nhà thân thương cứ ngày một dày thêm. Vậy nên, sau này, mỗi khi có ý định cầm bút viết về những hoài niệm tuổi thơ, hình ảnh đầu tiên hiện trong tâm trí tôi luôn là hình ảnh nằm khoanh trong lòng mẹ một đêm trăng nghe kể chuyện đời xưa…