(GLO)- Sông Ayun đoạn chảy qua địa bàn huyện Phú Thiện và thị xã Ayun Pa đang phải oằn mình bởi tình trạng khai thác cát trái phép.
Tan nát một dòng sông
Nhiều tháng trở lại đây, trên sông Ayun hình thành nhiều điểm khai thác cát trái phép gây bức xúc dư luận. Tính riêng địa bàn huyện Phú Thiện đã có 5-6 điểm khai thác cát, trong đó có 2 điểm được chính quyền cho khai thác thăm dò phục vụ thi công quốc lộ 14.
 |
| Ngang nhiên hút cát trên dòng Ayun đoạn qua xã Ia Peng (huyện Phú Thiện). Ảnh: Nguyễn Tú |
Tại thôn Sô Marơn (xã Ia Peng, huyện Phú Thiện) cách quốc lộ 25 chưa đầy 500 mét đã nghe tiếng nổ ầm ầm của máy hút cát. Con đường đất dẫn vào bãi khai thác cát bị trơn trượt, lầy lội hằn dấu bánh xe. Đầu con đường dẫn vào bãi khai thác cát là một chòi canh. Chính giữa bãi, những chiếc máy hút cát đang hoạt động hết công suất với chiếc vòi rồng đang cắm sâu xuống bờ sông Ayun. Phía dưới lòng sông, một chiếc máy hút công suất lớn được đặt trên những chiếc thùng phuy nhựa đang nổ máy hút cát. Theo nhiều người dân, điểm khai thác cát này hoạt động bất kể ngày đêm. Những đống cát chất cao, ước có hàng trăm mét khối.
Ngược lên phía xã Ia Sol (huyện Phú Thiện), con đường đất đỏ bụi tung mù vì từng chiếc xe tải chở cát. Trong số đó, có nhiều xe gắn dòng chữ “Xe phục vụ thi công quốc lộ 14”. Tại khu vực cầu máng sông Ayun (xã Ia Sol) có 2 bãi khai thác ngang nhiên hút cát. Cát được chất cao như núi.
 |
| Ảnh: Nguyễn Tú |
Tại đoạn sông cách chân cầu Quý Đức khoảng 400 mét về phía hạ lưu, hàng chục người chia làm nhiều tốp tổ chức xúc cát dưới lòng sông. Đây là khúc sông thuộc địa phận phường Cheo Reo (thị xã Ayun Pa) quản lý. Mặc dù, UBND tỉnh đã cấm các hoạt động khai thác trên địa bàn thị xã; chính quyền phường Cheo Reo cũng đã gắn bảng cấm khai thác từ đầu con đường dẫn vào bãi cát nhưng xe chở cát vẫn ngang nhiên vào ra. Ngoài những xe chở cát gắn biển kiểm soát Gia Lai thì tại khu vực này còn có nhiều xe mang biển kiểm soát Đak Lak, chở cát theo hướng huyện Ea Hleo, tỉnh Đak Lak.
Hậu quả khó lường
 |
| Sạt lở đang đe dọa nghiêm trọng đến đất sản xuất của người dân. Ảnh: Nguyễn Tú |
Hậu quả của việc khai thác cát trái phép này đã khiến sông Ayun bị sạt lở nghiêm trọng, đe dọa tính mạng và tài sản của người dân. Cộng với đó là việc mưa bão mỗi năm khiến lòng sông Ayun đang mở rộng, thay đổi dòng chảy khiến cho các hộ dân có diện tích đất canh tác nông nghiệp hai bên sông đang rất lo lắng. Việc khai thác cát tràn lan này đã ảnh hưởng nhiều đến môi sinh, khiến cho đất canh tác nông nghiệp hai bên sông bị xói lở, diện tích đất nông nghiệp bị cuốn trôi ngày càng lớn, đường sá bị hư hại nghiêm trọng. Ông Nay Pher (xã Ia Sol, huyện Phú Thiện) bức xúc: “Năm nào cũng thấy hút cát. Máy to, máy nhỏ hút suốt ngày đêm không nghỉ. Trước đây, tôi có một sào ruộng gần bờ sông nhưng từ khi có bãi khai thác cát, xe cộ vào ra chở cát làm hư ruộng, không cấy cày được nữa. Nhưng họ cũng không chịu đền bù cho tôi”.
 |
| Khai thác cát tràn lan trái phép ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi sinh. Ảnh: Nguyễn Tú |
| Trao đổi với phóng viên về tình hình khai thác cát tại sông Ayun nói riêng và các con sông suối trên địa bàn tỉnh nói chung, ông Phạm Duy Du-Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường cho biết: Đến nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường vẫn chưa có thông tư hướng dẫn việc đánh giá khởi điểm trong việc đấu thầu cát nên vẫn phải chờ. Trước nhu cầu cát lớn từ việc xây dựng dân dụng và công trình trọng điểm trên địa bàn tỉnh, UBND tỉnh có công văn gửi các bộ, ngành liên quan để tháo gỡ nhưng chưa có hướng dẫn cụ thể trong đấu giá. Việc khai thác cát trên sông Ayun là trái phép, đơn vị sẽ kiểm tra và đề nghị xử lý. |
Việc khai thác cát trái phép trên sông Ayun gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi sinh và trật tự xã hội… Bên cạnh đó, việc khai thác tràn làn không có kế hoạch khiến nguồn tài nguyên này trước nguy cơ bị cạn kiệt. Ông Mai Chí Toan-Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Phú Thiện, cho biết: Đã gần 3 năm qua, UBND tỉnh không cấp phép và cũng chưa có cơ chế để địa phương khai thác mục đích xây dựng. Chính quyền huyện nhiều lần kiến nghị cấp phép nhưng nay chưa được giải quyết. Trong khi đó, nhu cầu sử dụng cát tại địa bàn rất lớn, nguồn cát dồi dào, dẫn đến việc khai thác trái phép. Huyện đã nhiều lần tổ chức lực lượng truy quét, tịch thu máy móc và lập biên bản xử phạt hành chính, nhưng người dân tiếp tục tổ chức khai thác.
Nguyễn Tú
