Vùng đất Ayun Pa rất hợp với cây xoài. Sau thời gian nảy lộc, đâm chồi, những cây xoài hé nụ rồi đơm bông. Những cánh hoa xoài màu vàng nhạt, li ti, từng chùm chi chít bên nhau tỏa mùi thơm dịu nhẹ. Tôi thích ngắm cây xoài khi hoa nở rộ. Muôn ngàn bông cộng hưởng thành một màu vàng nhè nhẹ đủ gợi sự thanh tao, nhưng vẫn bừng sáng cả một vùng. Rồi khi hoa phai màu cũng là khi những chùm quả xanh xuất hiện. Theo năm tháng, quả lớn dần, lúc lỉu trên cành.
 |
| Minh họa Huyền Trang |
Các cô cậu học trò hái những quả xoài non bỏ gọn vào túi quần hay cặp sách đem lên lớp ăn trong giờ ra chơi. Còn khi trên cây có quả chín cũng là lúc chim chóc rủ nhau về kiếm ăn. Lúc này, chủ vườn đem sào ra nhìn ngắm để chọn quả chín hái vào cất để ăn dần hay làm quà biếu. Những quả xoài vàng ươm màu nắng, mọng nước ngọt thơm, nhìn thôi đã thấy thòm thèm.
Cạnh nhà tôi có một vườn xoài. Khi tôi tới đây ở thì đã có hàng chục cây cao to, thân chừng 3-4 người ôm, da nổi u cục thâm đen. Đó là vết dấu của thời gian, của nắng mưa chạm khắc; những chứng tích trả lời cho tôi biết vườn xoài ấy đã có từ lâu lắm rồi. Vào mùa xoài chín, khu vườn luôn rộn tiếng nói cười của chủ nhà và thương lái. Hành trang mang theo của các thương lái là những chiếc sọt to được buộc thăng bằng sau xe máy. Chiếc sào dài bằng tre, đầu sào có gắn chiếc túi vải cùng cái móc để khi hái, quả xoài sẽ rơi gọn vào túi mà không bị dập nát. Họ đi từng cây, ngắm từng cành để chọn quả chín và hườm, còn lại sẽ đợi vài ba ngày sau đến hái tiếp. Người hái đa phần là phụ nữ, mắt nhìn, tay làm mà miệng vẫn “tám” chuyện vui vẻ.
Đi chợ những ngày này, đâu đâu tôi cũng thấy xoài. Xoài Thái quả to da tim tím, xoài cát Hòa Lộc ngọt lừ, rồi xoài tượng, xoài Cát Chu, xoài tứ quý… Nhưng nhiều nhất vẫn là xoài mủ-loại xoài bản địa của xứ này. Quả nhỏ, ngắn, phải thật chín mới ngọt nhưng có hương vị rất riêng. Với những quả chín mọng, chỉ cần dùng tay bóc lớp vỏ, để lộ ra lớp thịt căng mọng và vài ba sợi gân nhỏ, cứ thế mà thưởng thức. Cái vị ngọt thanh tan hòa trong vị giác đến khó tả. Đó mới đúng là chất xoài Ayun Pa.
Lại một mùa xoài nữa đang hiện diện trên mảnh đất Ayun Pa. Như thường lệ, sáng mai, tôi sẽ dậy sớm ra chợ chọn những quả xoài ngon nhất để gửi biếu chị gái nơi phố núi Pleiku.
