Ngày 2-10, Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã quyết định trao giải Nobel Vật lý 2018 cho 3 nhà khoa học Arthur Ashkin, Gérard Mourou, Donna Strickland vì có những phát minh đột phá trong lĩnh vực vật lý laser. Đặc biệt, nhà khoa học Arthur Ashkin đoạt giải khi đã 96 tuổi.
| 3 nhà khoa học được trao giải Nobel Vật lý 2018. Ảnh: REUTERS |
Giải Nobel Vật lý 2018 đã mở đường cho việc chế tạo các dụng cụ vô cùng tinh vi sử dụng trong phẫu thuật mắt và các ngành công nghiệp kỹ thuật cao.
Số tiền thưởng tương đương 1,01 triệu USD sẽ được trao một nửa cho nhà khoa học Arthur Ashkin (96 tuổi, người Mỹ), một nửa còn lại sẽ được trao cho nhà khoa học Gérard Mourou (74 tuổi, người Pháp) và nhà khoa học nữ Donna Strickland (59 tuổi, người Canada).
Arthur Ashkin từng làm việc tại Bell Laboratories và Lucent Technologies. Ông đã bắt đầu nghiên cứu về thao tác vi hạt với ánh sáng laser vào cuối những năm 1960, từ đó phát minh ra nhíp quang học vào năm 1986.
Ông cũng là người tiên phong trong quá trình bẫy quang, được sử dụng để thao tác nguyên tử, phân tử và tế bào sinh học. Hiện tượng then chốt chính ở đây là áp suất bức xạ của ánh sáng, áp lực này có thể được phân tích thành các lực phân tán và gradient quang học. Ashkin đã được mệnh danh là cha đẻ của lĩnh vực nhíp quang học.
Trong khi đó, nhà khoa học Gérard Mourou là người tiên phong của Pháp trong lĩnh vực kỹ thuật điện và laser. Cùng với nhà khoa học nữ Donna Strickland, ông đã phát minh ra một kỹ thuật được gọi là khuếch đại xung chirp (CPA), sau này được sử dụng để tạo xung laser xung siêu ngắn, cường độ rất cao (terawatt).
Năm 1994, Mourou và nhóm nghiên cứu của ông tại Đại học Michigan phát hiện ra rằng sự cân bằng giữa sự khúc xạ tự tập trung (hiệu ứng Kerr) và sự nhiễu xạ tự suy giảm bởi sự ion hóa và sự rút khí của chùm tia laser cường độ terawatt trong khí quyển tạo ra "sợi" hoạt động như các ống dẫn sóng cho chùm tia do đó ngăn ngừa sự phân kỳ.
Ông Mourou là Giám đốc của Viện Nghiên cứu d'Optique Appliquee tại ENSTA (Palaiseau, Pháp) và là Giáo sư tại École Polytechnique (Palaiseau, Pháp). Ông cũng là Giám đốc sáng lập của Trung tâm Khoa học Quang học Siêu nhanh (CUOS) tại Đại học Michigan năm 1990.
Ông Mourou và bà Donna Strickland đã mở đường cho những xung laser ngắn nhất và mạnh nhất được tạo ra bởi loài người. Kỹ thuật này đã mở ra các lĩnh vực nghiên cứu mới và dẫn đến các ứng dụng công nghiệp và y tế rộng lớn.
Ca Dao (sggp)