Hôm 16-11, Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence tuyên bố biển Đông không thuộc về bất kỳ quốc gia nào và Mỹ sẽ tiếp tục triển khai tàu thuyền và máy bay đến bất cứ nơi nào mà luật pháp quốc tế cho phép.
Trước đó, hôm 15-11, ông Pence cũng nói với các nhà lãnh đạo ASEAN rằng không có chỗ để bất kỳ nước nào thiết lập "đế chế và xâm lược" tại khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương. Theo Reuters, bình luận của phó tổng thống Mỹ được cho là ám chỉ đến sự bành trướng của Trung Quốc ở biển Đông.
Hồi tháng 10, ông Pence cho biết Washington đang áp dụng cách tiếp cận cứng rắn hơn đối với Bắc Kinh, đồng thời cáo buộc Trung Quốc nỗ lực làm suy yếu Tổng thống Donald Trump và có những hành động quân sự liều lĩnh ở biển Đông.
 |
| Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence phát biểu tại một cuộc họp báo ở Singapore hôm 15-11. Ảnh: Reuters |
Tuyên bố của ông Pence được đưa ra một ngày sau khi Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte bất ngờ tuyên bố "Trung Quốc đã khống chế biển Đông". Trao đổi với phóng viên bên lề hội nghị ASEAN tại Singapore hôm 15-11, ông Duterte cho rằng các cuộc tập trận quân sự của Mỹ và đồng minh đã gây "xích mích" làm trật bánh nỗ lực ổn định vùng biển này của Bắc Kinh và các nước láng giềng.
"Trung Quốc đã khống chế biển Đông. Bây giờ nó nằm trong tay họ. Vậy tại sao phải tạo ra những xích mích khiến Trung Quốc phản ứng? Trung Quốc đang ở đó. Đó là một thực tế. Mỹ và mọi người nên nhận ra rằng họ đang ở đó" - ông Duterte nói.
Cũng theo nhà lãnh đạo Philippines, nếu chiến tranh nổ ra ở biển Đông, nước ông sẽ bị ảnh hưởng đầu tiên bởi Philippines có hiệp ước quốc phòng chung với Mỹ.
Báo Straits Times dẫn lời ông Duterte bình luận tốt nhất nên giải quyết xung đột về biển Đông thông qua đàm phán giữa Trung Quốc và ASEAN, còn Mỹ và đồng minh không hâm nóng tình hình bằng "các màn phô diễn lực lượng như diễn tập tự do hàng hải". " Mọi thứ đều tuyệt vời giữa Trung Quốc và các nước còn lại của ASEAN, ngoại trừ xích mích giữa các quốc gia phương Tây và Trung Quốc" - ông Duterte nói thêm.
Ngoài ra, ông Duterte nói Trung Quốc và ASEAN đang tiến tới hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) trong vòng 3 năm nữa.
Trong bối cảnh Mỹ chuẩn bị tăng cường tuần tra ở biển Đông, Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton nhận định các nước Đông Nam Á không muốn bị chi phối bởi bất kỳ thế lực nào từ bên ngoài và Washington ủng hộ điều đó.
Cùng thời điểm Phó Tổng thống Mỹ Pence tham dự Hội nghị thượng đỉnh ASEAN, hai tàu sân bay USS Ronald Reagan và USS John C Stennis của Mỹ cùng với 150 máy bay chiến đấu đang tiến hành các cuộc tập trận ở biển Philippines, động thái được xem là biểu dương lực lượng ở biển Đông.
Phạm Nghĩa (Reuters, Straits Times, nld)
