Từng rơi vào khủng hoảng trong đại dịch Covid-19 năm 2021, gần 2 vạn công nhân không có việc, không có thu nhập; chỉ trong 2 năm, ngành đường sắt đã gần như "lột xác". Sự đổi thay của đường sắt có thể thấy rõ khi năm 2023 là năm thứ 2 liên tiếp kinh doanh vận tải đường sắt có lãi. Vẫn chừng đó tài sản kết cấu hạ tầng, ngần đó con người, song "đường sắt 3 năm nay đã khác hẳn" nhờ dám làm, dám tự đổi mới.
Với mục tiêu "đưa cửa khẩu vào sâu trong nội địa", đường sắt đã khai trương các đoàn tàu liên vận quốc tế từ Thạch Gia Trang (Trung Quốc) tới Yên Viên (Hà Nội), xây dựng ga liên vận quốc tế tại ga Kép (Bắc Giang)...
Từ lợi thế được chuyên trang du lịch nổi tiếng thế giới Lonely Planet vinh danh "Đường sắt Bắc - Nam là một trong những đường tàu đẹp nhất thế giới", đường sắt đã ra mắt các sản phẩm du lịch mới với mục tiêu biến "di sản đường sắt" thành điểm đến trên bản đồ du lịch VN. Hàng loạt sản phẩm "độc, lạ" lần đầu tiên xuất hiện trong ngành đường sắt như đám cưới trên tàu Đà Lạt - Trại Mát, ứng dụng bán hàng, cà phê hỏa xa hay lễ hội thiết kế sáng tạo tại ga xe lửa Gia Lâm… được khách hàng đón nhận tích cực.
Những hành khách bất ngờ được Thủ tướng hỏi thăm trong chuyến khảo sát ngắn tại ga Hà Nội chiều 9.1 đã chia sẻ "đi tàu bây giờ sướng lắm", không chỉ mua vé dễ dàng, thuận tiện hơn mà tàu sạch sẽ hơn, dịch vụ tốt hơn…
Đánh giá cao ngành đường sắt đã "tìm thấy lối ra", song người đứng đầu Chính phủ cũng băn khoăn, trăn trở khi hơn 3.000 km đường sắt chưa được nâng cấp hơn 142 năm qua, Pháp xây thế nào còn nguyên xi thế, trong khi các nước xung quanh đều đã có đường sắt tốc độ cao, Trung Quốc có tới 42.000 km đường sắt cao tốc.
Nói chuyện cũ để bàn chuyện mới, không chỉ là "sửa lại mấy đoàn tàu, nâng cấp mấy nhà ga", mà theo Thủ tướng, phải là khát vọng làm đường sắt tốc độ cao. Chủ trương của Đảng, Bộ Chính trị đã có, vấn đề của đường sắt và các cơ quan chủ quản là nỗ lực và quyết tâm hơn nữa, đẩy nhanh tiến độ trình chủ trương đề án đường sắt tốc độ cao ngay trong năm nay.
Với ngành đường sắt, dù đã tìm thấy lối ra sau nhiều năm kinh doanh bết bát, song vẫn còn rất nhiều việc phải làm để kéo hành khách quay trở lại tàu hỏa trong cuộc chiến thị phần khốc liệt với hàng không, đường bộ. Đường sắt tốc độ cao không thể không làm, song trong khi chờ đợi tuyến mới, những năm tới ngành đường sắt vẫn phải chọn đúng lối đi riêng, biến bất lợi thành lợi thế, để những chuyến tàu trở thành điểm nhấn với hành khách trong nước và quốc tế, không chỉ là vận tải thuần túy mà còn chứa đựng những câu chuyện văn hóa, lịch sử hơn 100 năm.