Sau khi xảy ra vụ cướp tiền tại trạm thu phí đường cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây, dư luận rộ lên thông tin về doanh thu của tuyến cao tốc này và tính minh bạch trong thu phí các tuyến cao tốc do Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) quản lý, vận hành, khai thác.
Theo lãnh đạo Tổng cục Đường bộ, việc này phải được cơ quan công an làm rõ. Sau khi có kết luận, Tổng cục Đường bộ sẽ có kế hoạch kiểm tra công tác thu phí tại dự án cao tốc này.
Không chỉ các dự án BOT, còn rất nhiều dự án xây dựng công trình phúc lợi công cộng, phục vụ dân sinh, các dự án hạ tầng, giao thông quan trọng trên cả nước, người dân luôn có yêu cầu cao về sự minh bạch. Ở đó, sự tận tụy phục vụ sẽ được đền bù bằng khoản nộp phí tương xứng; sự liêm chính để nhận lại lòng tin của nhân dân. Ở đó là những công trình không chỉ đem lại sự tiện dụng trong sinh hoạt, đời sống của nhân dân, phát triển kinh tế - xã hội, mà không ít nơi còn là công trình có tính biểu tượng của địa phương, niềm tự hào của người dân.
Trong quá trình xây dựng và vận hành, không có chỗ cho sự gian lận, thiếu minh bạch. Những hành vi trốn thuế, vi phạm pháp luật để trục lợi càng không thể được chấp nhận. Do đó, ngoài yêu cầu tính tự giác, tuân thủ pháp luật của chủ đầu tư, đơn vị thi công, giám sát, cần có sự giám sát của nhân dân, cơ quan chức năng và báo chí, dư luận xã hội cùng các thiết chế và cơ chế vận hành khác. Trong đó, với các trạm BOT, là cách thức thu phí tự động không dừng (ETC). Triển khai từ giữa năm 2017 và theo kế hoạch của Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), đến hết năm 2019 tất cả các trạm BOT do bộ quản lý đều vận hành ETC, mỗi trạm chỉ để lại 1 làn hỗn hợp (ETC + MTC) trên mỗi chiều đường. Hiện cả nước có 94 trạm thu phí BOT, Bộ GTVT quản lý 76 trạm nhưng mới chỉ có 29 trạm lắp đặt ETC với 109 làn.
Ưu điểm của hệ thống ETC là sự minh bạch, công khai số thu phí với nhà đầu tư, cơ quan quản lý và người dân. Do đó, trong nhiều trường hợp, việc chậm trễ lắp đặt ETC trở nên dễ hiểu vì nhà đầu tư không muốn công khai nguồn phí thu được hoặc không muốn chia sẻ thông tin doanh thu phí cũng như không kiểm soát được doanh thu phí cho đơn vị tham gia. Tuy nhiên, vấn đề cần giải quyết cấp bách là công nghệ ETC phải được tối ưu hóa, đồng bộ và thuận tiện cho người sử dụng, kết nối và liên thông các loại thẻ, không gây khó cho tài xế và trạm thu phí. Tất cả những việc này đều phải thúc đẩy thực hiện nhanh và đồng bộ, không nên chây ì, trì hoãn thêm được nữa.
Khi các vấn đề được minh bạch, thông tin công bố rõ ràng, người dân khi sử dụng, hưởng thụ các công trình phúc lợi hay các dịch vụ phải trả phí đều có sự an tâm và hài lòng, lúc đó có sự đồng thuận xã hội cao, tạo đà cho sự phát triển, công bằng xã hội. Người dân không tiếc sức khi góp phần tạo điều kiện để công trình hình thành hay bỏ tiền ra để được cung ứng dịch vụ tốt, tương xứng thì yếu tố công khai, minh bạch không chỉ là một chỉ số lòng tin mà còn là thước đo năng lực của cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị quản lý, vận hành.
Hoàng Hoa (NLĐO)