Chuyện về những "đại sứ văn hóa đọc" ở Gia Lai

Bốn thí sinh đạt giải gồm: Phạm Thảo Nguyên (lớp 12C1, Trường THPT chuyên Hùng Vương) đạt giải nhì; Huỳnh Diễm Quỳnh (lớp 12C1, Trường THPT chuyên Hùng Vương) và Lê Thị Hiếu (lớp 12A3, Trường THPT Trường Chinh, huyện Chư Sê) đạt giải ba; Đinh H’Lai (lớp 9, Trường THCS Dân tộc Nội trú huyện Chư Sê) đạt giải khuyến khích.

Có nhiều cách để tiếp cận, khơi dậy và nuôi dưỡng niềm đam mê với sách. Tuy nhiên, 3 trong 4 bạn trẻ này đều tìm cảm hứng đọc từ những trang sách mà mình yêu thích. Với các em, sách không chỉ giúp khai sáng tri thức mà còn góp phần thay đổi nhận thức, hành vi của bản thân theo hướng tích cực hơn.

Em Phạm Thảo Nguyên đã chọn cuốn “Totto-chan bên cửa sổ” của nữ nhà văn Nhật Bản Kuroyanagi Tetsuko để giới thiệu trong bài dự thi của mình. Nguyên chia sẻ, em thật sự rung động ngay lần đầu tiên đọc cuốn sách này, bởi thấy thấp thoáng hình ảnh của bản thân nơi nhân vật và cảm nhận được cách giáo dục tương đồng giữa gia đình mình với bố mẹ Totto-chan. Ngoài ra, mẫu hình trường học Tomoe cùng phương pháp giáo dục “lắng nghe trẻ em” của thầy Hiệu trưởng Kobayashi trong tác phẩm cũng để lại trong Nguyên nhiều ấn tượng.

“Cuốn sách có cốt truyện đơn giản nhưng lại chứa đựng ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Mỗi chương đều gắn liền với những kỷ niệm ấu thơ của nhà văn về bạn bè, thầy cô, trường học. Cuốn sách như một tấm vé kỳ diệu mang con người về với miền thơ ấu của chính mình. Song ở một góc độ khác, “Totto-chan bên cửa sổ” còn là nỗi tiếc nuối về một môi trường giáo dục tuyệt vời đã không còn. Không thể phủ nhận rằng, chính việc được yêu thương, giáo dục đúng cách đã trở thành động lực để cô bé Totto-chan tinh nghịch quyết tâm trở thành một cô giáo và mở trường dạy học giống Trường Tomoe mà thầy Kobayashi đã gây dựng. Đó cũng là điều vô cùng cần thiết trong xã hội ngày nay”-Nguyên bày tỏ.

Không thể hiện bằng chữ viết, em Lê Thị Hiếu mang đến cuộc thi một video clip tự sự, nói về hành trình thay đổi nhận thức của bản thân. Và “người bạn” luôn bên cạnh, đồng hành giúp em thành công chính là cuốn sách “Ping vượt khỏi ao tù” của Stuart Avery Gold. Cuốn sách kể về Ping-một chú ếch thông minh, dũng cảm với tài nhảy xa vô địch nhưng cuối cùng lại bị sức ì của thói xấu kìm kẹp. Rồi Ping quyết tâm tìm kiếm sự thay đổi từ chính nội tâm của mình.

Hiếu tâm sự: “Đọc cuốn sách này, em như nhìn thấy chính bản thân mình ở trong đó. Từ nhỏ, em đã học tốt hơn các anh chị em trong gia đình. Lớn lên trong sự tán thưởng, khen ngợi của mọi người, em rất vui và bắt đầu coi việc học như một phương thức để thể hiện bản thân, học hành một cách máy móc, mơ hồ. Cho đến năm học lớp 8, đọc được cuốn sách trên, em nhận ra rằng, sống phải có chủ đích. Em không ngừng nỗ lực để sau này có thể hiện thực hóa ước mơ trở thành một chủ doanh nghiệp may mặc lớn, tạo việc làm cho hàng ngàn người và giúp đỡ những mảnh đời khó khăn. Ping còn dạy cho em rằng, chỉ cần kiên trì, cố gắng, không quản khó khăn để theo đuổi mục tiêu thì sẽ đạt được điều mà mình mong muốn”.

“Đọc sách có thể không giàu nhưng không đọc chắc chắn sẽ nghèo. Việc đọc sách sẽ ý nghĩa hơn nếu lan tỏa văn hóa đọc sách đến với mọi người”. Với quan điểm chung ấy, các bạn trẻ Gia Lai đã đưa ra nhiều ý tưởng khuyến đọc hay, sáng tạo với tính khả thi cao.

Bên cạnh giải ba tại cuộc thi Đại sứ văn hóa đọc toàn quốc năm 2020, em Huỳnh Diễm Quỳnh còn “ẵm” luôn giải chuyên đề “Câu chuyện khuyến đọc song ngữ hay nhất”. Câu chuyện có tựa đề “Chuyến đi” do Quỳnh sáng tác với cốt truyện dễ hiểu, ngôn ngữ thể hiện gần gũi, tự nhiên, cuốn hút người đọc.

Trong câu chuyện của mình, Quỳnh kể về một cậu bé ham chơi, nghịch ngợm và rất lười đọc sách khiến mẹ buồn lòng. Cậu bé cho rằng, bản thân có thể biết được mọi lẽ trên đời mà không cần đọc sách, vì thế đã quyết định lên đường “thu lượm” tri thức. Trên suốt hành trình của mình, cậu đã gặp nhiều người ở đủ lứa tuổi, nghề nghiệp, địa vị khác nhau, song đều có một điểm chung là không xa rời trang sách. Những lời chia sẻ, khuyên răn của mọi người đã khiến cậu bé tỉnh ngộ. Cậu trở về nhà nhận lỗi cùng mẹ và chủ động với việc đọc sách.

“Lúc nhỏ, em cũng không thích đọc sách như cậu bé. Tuy nhiên, đến năm học lớp 8, em bắt đầu tìm được tình yêu với sách nhờ chị gái mình. Chị là người rất mê sách, có thể đóng cửa phòng hàng giờ liền để đọc hết một cuốn sách. Xét ở một khía cạnh nào đó, việc đọc không chỉ đơn thuần để tiếp nhận thông tin mà là sự khơi gợi và đánh thức những suy nghĩ, cảm xúc trong ta. Thông qua câu chuyện này, em muốn khích lệ mọi người hãy đọc sách nhiều hơn nữa thay vì suốt ngày ngồi bên điện thoại với mạng xã hội và những trò chơi thiếu bổ ích”-Quỳnh tâm sự.

Tương tự cô bạn cùng lớp, Nguyên cũng được trao thêm giải chuyên đề về “Ý tưởng khuyến đọc có sức thuyết phục nhất”. Theo Nguyên, thời đại ngày một tiên tiến khiến nhiều người bị thu hút bởi mạng xã hội, Youtube và các trang mạng khác hơn là đọc sách.

“Cách nhìn nhận của mọi người về việc đọc sách cũng đã thay đổi rất nhiều so với trước đây. Họ không thực sự nhận ra, việc đọc hàm chứa những yếu tố mà chúng ta chưa để ý đến như: thư giãn, thưởng thức, phiêu lưu, khám phá”-Nguyên phân tích. 

Tiếp tục hào hứng kể về mô hình khuyến đọc của mình, Nguyên chia sẻ: Để tạo ra sự tò mò, thách thức, em đã xây dựng một sân chơi kết hợp việc đọc sách với mô hình Bookopoly dựa trên luật chơi của trò cờ tỷ phú Monopoly. Ở đây không có mặt của những đồng tiền giả mà là những cuốn sách thật, giúp mọi người cùng làm giàu về trí tuệ.

Mô hình này từng xuất hiện ở một số nước nhưng thiên về đọc hơn chơi, cá nhân hơn là tập thể. Vì thế, em đã cải biên, Việt hóa hơn với số lượng khoảng 4 người chơi từ 12 tuổi trở lên, bổ sung cả những thách thức đa dạng. Em cũng tính xác suất để người chơi ai cũng có thể sở hữu ít nhất một cuốn sách. Phạm vi áp dụng là trong trường học, thư viện hoặc nơi có nhiều sách. Qua đó, em muốn tạo điều kiện cho mọi người giao lưu, học hỏi lẫn nhau; khám phá được nhiều thể loại sách mà có thể trước giờ chưa từng trải qua, nhất là rèn luyện tính tự giác đối với việc đọc.

Ngày nay, những cuốn sách đã trở nên phổ biến. Tuy nhiên, việc đọc sách vẫn còn là điều xa xỉ với nhiều người không có điều kiện, đặc biệt là trẻ em vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Trước thực tế đó, em Lê Thị Hiếu đã tích cực tham gia dự án “Loa nghe diệu kỳ” của một cô giáo trong trường.

“Chỉ cần chiếc loa nhỏ và 1 cái thẻ nhớ với dung lượng 16-32 GB, chúng ta có thể nghe được hàng trăm bộ sách nói mọi lúc, mọi nơi. Đối tượng của “Loa nghe diệu kỳ” không chỉ dừng lại ở người lớn mà còn hướng đến các bé mầm non với những bài thơ, truyện kể… Qua đó, giúp các bé, nhất là người dân tộc thiểu số tiếp cận được với sách nói, rèn luyện khả năng nghe và nói tiếng Việt”-Hiếu hồ hởi cho hay.

Có thể nói, dù ý tưởng, phương pháp có khác nhau nhưng mục đích cuối cùng mà 4 bạn trẻ hướng đến chính là mong muốn mọi người hiểu được giá trị sâu sắc mà sách mang lại, từ đó yêu sách và đọc sách nhiều hơn.