Nhà khoa học trẻ của các gien, giống quý

Khi về công tác tại Viện Di truyền nông nghiệp, anh Hà may mắn được tiếp xúc với môi trường khoa học chuyên nghiệp, tham gia cùng nhóm nghiên cứu mạnh để tiếp tục theo đuổi đam mê nghiên cứu của mình.

“Tôi đã ứng dụng công nghệ tin sinh học để tìm ra các gien tiềm năng liên quan đến cơ chế chống chịu điều kiện bất thuận. Từ đó có thể tạo ra những nguồn gien quý để phát triển giống cây trồng ứng phó biến đổi khí hậu, thông qua các công cụ chọn giống phân tử hiện đại”, anh Hà chia sẻ.

Từ những ý tưởng trên giấy A4, anh là đồng tác giả cho ra đời 2 giống lúa và 1 quy trình kỹ thuật cải tiến giống lúa cho năng suất cao và chịu được các điều kiện thời tiết khắc nghiệt như hạn, mặn…

“Chúng tôi đã cải tiến giống lúa sản xuất, vốn rất mẫn cảm với các yếu tố môi trường bất lợi, bằng kỹ thuật tích hợp gien. Chúng tôi đã tạo ra dòng/giống mới, giữ đặc tính nền, năng suất cao và tăng cường khả năng chống chịu, phù hợp với những địa phương chịu ảnh hưởng của thời tiết khắc nghiệt”, anh Hà cho biết.

Hiện giống lúa SHPT3 của nhóm nghiên cứu tại Viện đã được Bộ NN-PTNT công nhận là giống chính thức, cho sản xuất tại các tỉnh phía bắc; giống lúa HL5 đang được sản xuất thử nghiệm.

Đặc biệt, nhóm nghiên cứu còn đưa ra được quy trình kỹ thuật, áp dụng trên nhiều giống lúa để tăng khả năng chống chịu với điều kiện thời tiết bất lợi, thích ứng môi trường. “Quy trình này giúp lúa được trồng ở vùng bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu vẫn cho năng suất cao. Trước đây, nếu trồng ở vùng biển bị ngập mặn, nông dân sẽ bị mất năng suất, nhưng với quy trình mới sẽ làm cho cơ chế chịu đựng của giống thích nghi môi trường, lại cho năng suất cao hơn. Điều này không chỉ giúp bà con nông dân mà còn góp phần đảm bảo an ninh lương lực quốc gia”, anh Hà chia sẻ.

Để có được 113 công trình khoa học, phần lớn là tác giả chính, anh Hà cho biết đã kết nối các nhà khoa học trẻ trong nước ở các viện, trường ĐH để tạo được cộng đồng đủ mạnh. “Do là Bí thư Đoàn thanh niên của Viện nên tôi chủ động liên kết các cơ sở Đoàn để quy tụ các bạn trẻ chia sẻ thông tin, tổ chức hội thảo hay tham gia những hội nghị khoa học trong nước. Từ đó xây dựng ý tưởng, thành lập các dự án và cùng nhau nghiên cứu, dần dần thành những công trình có tầm quốc tế”, anh Hà chia sẻ.

Hiện anh là thành viên của 5 - 6 nhóm nghiên cứu trong và ngoài nước, trong đó có 2 nhóm nghiên cứu ở Nhật và Mỹ. Trong các nhóm này, anh Hà đều là người trẻ nhất. Để có được uy tín với các nhà khoa học lớn trong nước và quốc tế, anh đã luôn cố gắng và thậm chí phải hy sinh những công việc cá nhân để dành toàn tâm cho nghiên cứu khoa học. Mỗi ngày, anh làm việc không kể thời gian, thậm chí lấy đêm làm ngày. “Vì nghiên cứu với các nhóm ở Nhật và Mỹ, lệch múi giờ nên chuyện làm việc ban đêm là thường xuyên. Tôi cũng thường nói với các bạn trẻ là muốn nước mình ngang bằng với các nước trong khu vực thì ngủ ít thôi, vì một ngày chỉ có 24 giờ”, anh Hà bộc bạch.

Mong muốn của anh Hà là thành lập được nhóm nghiên cứu trẻ trong nước, để có thể có nhiều đề tài khoa học được ứng dụng vào thực tiễn hơn. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất vẫn là kinh phí để nuôi nhóm nghiên cứu. “Tôi đã hướng dẫn được 15 sinh viên, nhưng họ đều ra ngoài làm kiếm tiền, chỉ 1 người ở lại. Khó khăn nhất với các nhà khoa học trẻ hiện nay vẫn là chuyện “cơm áo gạo tiền”. Nếu họ phải lo cho cuộc sống thì không thể toàn tâm toàn ý nghiên cứu khoa học được”, anh Hà chia sẻ. 

Trong 9 năm công tác, tiến sĩ Chu Đức Hà là tác giả chính/tác giả chịu trách nhiệm/đồng tác giả của 113 công bố khoa học trong nước và quốc tế. Trong đó, 51 công trình anh là tác giả chính; 21 công trình là tác giả chính đăng trên tạp chí quốc tế (15 công trình đăng ở ISI). Anh cũng là đồng tác giả của 3 sáng kiến hữu ích; giải nhất Báo cáo khoa học thanh niên Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam 2018; giải nhì Báo cáo khoa học thanh niên Bộ NN-PTNT 2019… Anh nhận được nhiều bằng khen, giấy khen của Bộ trưởng Bộ NN-PTNT; của Giám đốc Viện Khoa học nông nghiệp Việt Nam... Năm 2020, anh trở thành một trong những đại biểu xuất sắc tham gia Đại hội Tài năng trẻ do T.Ư Đoàn tổ chức.