Đến "Vương quốc tỏi"

(GLO)- Biết tôi chuẩn bị hành lý đi ra đảo Lý Sơn tác nghiệp, rất nhiều người liền đến nhờ tôi mua giúp đặc sản tỏi cô đơn (loại tỏi một củ chỉ có một tép duy nhất).

Sau khoảng 1 tiếng đồng hồ ngồi trên tàu cao tốc An Vĩnh, từ Nhà ga Cảng Sa Kỳ, chúng tôi đã tận thấy đảo Lý Sơn. Đảo Lý Sơn nằm cách đất liền (Cảng Sa Kỳ) khoảng 15 hải lý (gần 30 km). Càng tiến lại gần đảo, càng thấy rõ những ngọn núi cao sừng sững và vô vàn tàu thuyền cắm cờ Tổ quốc đánh bắt thủy sản, những xóm làng sinh sống bên nhau chẳng khác nào nhà phố thị trên đất liền.
 

Bước chân lên đảo, mọi người được tận hưởng ngay bầu không khí thơm nồng của chợ tỏi Lý Sơn. Tỏi ở đây được bày bán la liệt trên bến dưới thuyền. Không biết phân biệt đâu là tỏi Lý Sơn thật, đâu là tỏi Lý Sơn giả, chúng tôi liền lân la đi thăm dò thì ông Dương Quang Thái-tiểu thương buôn bán tỏi Lý Sơn lâu năm ở cầu cảng Lý Sơn khẳng định: “Chợ này có nhiều loại tỏi từ các nơi khác tới, du khách khó phân biệt đâu là tỏi Lý Sơn thật. Chính gốc tỏi Lý Sơn phải là loại tỏi có thân lá dày cứng, củ tròn, rễ dài và có màu trắng trong như ngà voi. Tỏi Lý Sơn ăn vào miệng thì giòn tan, thơm nồng và cay hơn nhiều lần so với các loại tỏi trồng ở nơi khác”. Nói xong, ông Thái liền đưa ra nhiều túi tỏi, rồi hướng dẫn cho chúng tôi phân biệt và ăn thử các loại tỏi. Một người (trong đoàn của chúng tôi) có nhiều kinh nghiệm mua bán tỏi liền cầm tỏi Lý Sơn ăn thử thì quả nhiên như lời ông Thái nói. Tuy vậy, chúng tôi vẫn chưa vội mua tỏi ngay mà đợi đến khi quay về mới mua.

Theo những người dân ở sở tại cho biết, trước kia trên đảo này có rất nhiều cây ré nên bà con trong vùng quen gọi hòn đảo này là Cù lao Ré. Vào khoảng cuối thế kỷ XVI, Chúa Nguyễn đã tổ chức Hải đội Hoàng Sa-Trường Sa ra đảo này canh giữ biên cương quốc gia, đánh bắt hải sản quý hiếm mang về đất liền dâng nộp và khai phá đất hoang, lập làng An Vĩnh, An Hải... Trong quá trình đi mở cõi, quân dân trên đảo mang theo tỏi để ăn, để trồng và để chữa bệnh trên đảo Lý Sơn. Nhờ có loại đất cát vôi hình thành từ sự tích tụ lâu năm của san hô, của các loại vỏ hàu, vỏ ốc phân hủy và khí hậu biển cả mà cây tỏi ở nơi đây phát triển rộng khắp trên đảo. Tỏi được trồng trên những cánh đồng bao la. Tỏi được trồng trên những sườn núi, tạo thành những ruộng bậc thang, trải dài theo địa hình núi đồi trên đảo. Nhiều gia đình khá giả có nhà cao tầng còn vận chuyển đất cát vôi (có tỷ lệ chất lưu huỳnh cao) từ dưới ven biển lên tiền sảnh, lên mái hiên nhà, lên sân thượng trồng tỏi quanh năm. Bởi vậy, huyện đảo này đã được mệnh danh là “Vương quốc tỏi”.
 

Tỏi Lý Sơn rất thơm ngon và bổ dưỡng, được nhiều nước trên thế giới ưa chuộng và đã trở thành thương hiệu rất nổi tiếng. Tỏi Lý Sơn không chỉ để ăn, để làm dược liệu chữa trị bách bệnh, mà còn được chế biến thành nhiều món đặc sản khác. Đặc sản phổ biến nhất là rượu tỏi cô đơn độc nhất vô nhị. Theo các cụ ngư dân ở thôn Tây, xã An Vĩnh, huyện đảo Lý Sơn thì: Tỏi cô đơn là thần dược của biển khơi. Đất cát vôi càng cằn cỗi, khi hậu càng khắc nghiệt, thời tiết càng nhiều giông bão, các loại tỏi thường càng mất mùa thì tỏi cô đơn càng phát triển, càng có chất lượng cao. Giá tỏi cô đơn có khi cao gấp trăm lần so với các loại tỏi thông thường. Uống rượu tỏi cô đơn Lý Sơn đúng liều lượng, cơ thể sẽ kháng được các loại khuẩn, bổ khí, chữa trị được các bệnh hô hấp, tiêu hóa, hạ mỡ máu, hạ huyết áp, tốt cho tim mạch, chống ung thư...

Hoàng Cư